مقالات و گفت و گو
ایسنا/اصفهان دبیر علمی نخستین همایش ملی مطالعات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان با تأکید بر خلأ پژوهشی و سیاستگذاری در ایران، بر ضرورت پیوند دانشگاه و صنعت و ایجاد شبکه‌های بین‌رشته‌ای برای تربیت نسل آینده تأکید کرد.
۱. هدف اصلی از برگزاری این همایش چه بوده و چه خلأ یا نیازی باعث شد به سمت تأسیس چنین رویدادی بروید؟
هدف اصلی این همایش، پیوند دادن ظرفیت علمی دانشگاه‌ها با تجربه‌های عملی صنعت پویانمایی و سینمای کودک است. همه می دانیم که امروز تولیدات کودک صرفاً جنبه سرگرمی ندارند، بلکه در تربیت، آموزش و هویت‌سازی نسل آینده نقشی تعیین‌کننده ایفا می‌کنند.امروز ما به عنوان خانواده یا جامعه نیستیم، که فرزندانمان را تربیت می کنیم بلکه این رسانه ها به خصوص فیلم های پویانمایی، بازی و فیلم ها و سریال هستند که نقش اصلی تربیتی فرزندانمان را بر عهده دارند. با وجود اهمیت این حوزه، هنوز در ایران خلأهایی جدی در زمینه پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، سیاستگذاری فرهنگی و اتصال دانشگاه به صنعت وجود دارد. این همایش قصد دارد و تلاش می‌کند راهی برای پر کردن این شکاف و همچنین بستری برای هم‌افزایی فراهم سازد.
- در حوزه پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان، مهمترین چالش‌های پژوهشی و تولیدی در ایران را چه می‌دانید؟
مهمترین چالش‌ها در خصوص پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان را می‌توان در سه سطح دسته‌بندی کرد:
اول . چالش پژوهشی: کم بود یا سختی دسترسی به منابع دست اول ، ناقص بودن آرشیوهای سازمان های مرتبط و گاهاً نبود همکاری مناسب با پژوهشگران، کمبود تحقیقات میان‌رشته‌ای، نبود داده‌های دقیق درباره نیازهای نسلی که در فضای دیجیتال رشد کرده است، جدی نبودن یا همکاری نکردن، فیلمسازان، تخیه کنندگان و دست اندرکاران این حوزه
دوم. چالش تولیدی: محدودیت در بودجه، نبود توازن در توزیع منابع، متمرکز کردن تولیدات در مرکز، ضعف موجود در زیرساخت‌های تولید و فناوری‌های روز و نبود زنجیره کامل تولید تا توزیع.
سوم .چالش سیاستگذاری: که به نظر من مهمترین چالش است نبود یک رویه مدیریتی دراز مدت، و سلیقه ای برخورد کردن مسئولان و اصطلاحاً سیاستگذاران سینمایی است، در واقع با تغییر دولت ها رویکردها و سیاستگذاری ها هم تغییر می کند و گاها افرادی برای حوزه سیاستگذاری انتخاب می شوند که سلیقه ای با موضوع برخورد می کنند. در حال حاضر سینمای کشور در انحصار فیلم های به اصطلاح بفروش هجو و سینمای گیشه است که نه تنها سرگرم کننده نیست بلکه اثرات مخرب فرهنگی در پی داشته و دارد و متاسفانه مدیریت سینمایی کشور نتوانسته وظیفه اصلی خود را در سرو سامان دادن به سینمای کشور به خصوص سینمای کوذک و نوجوان ایفا کند. علاوه بر این کمبود سیاست‌های حمایتی پایدار، و نگاه کوتاه‌مدت به اقتصاد سینمای کودک از معضلات جدی این حوزه است.
۳. نقش دانشگاه‌ها و مراکز علمی در توسعه دانش و فناوری پویانمایی چیست و چه ارتباطی میان صنعت و دانشگاه باید برقرار شود؟
سپاسگزارم بابت طرح این سوال، واقعیت این است که در خصوص نقش، ضرورت و اهمیت ارتباط دانشگاه و صنعت، سال ها است که تاکیدات و توصیه های فراوان از سوی مقامات عالی رتبه کشور مطرح شده است اما متاسفانه ما اقدام جدی و موثری که تا این لحظه بتواند تاثیر گذار باشد شاهدش نبودیم. به نظرم در رده های میانی مدیریت و به خصوص کارشناسی کم کاری ها و متاسفانه کارشکنی هایی، هم در حوزه دانشگاه و در هم صنعت باعث شکل نگرفتن یک ارتباط ارگانیک شده است که آسیب زیادی هم به صنعت زده است هم به دانشگاه، اگر بخواهم به صورت مصداقی صحبت کنم، باید عرض کنم یکی از اهداف اصلی طراحی این همایش مشارکت و کمک دانشگاه هنر اصفهان به برگزاری هرچه بهتر و موثر تر جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان بود. اما متاسفانه ما روی خوشی از سوی سازمان سینمایی و به خصوص بنیاد سینمایی فارابی ندیدیم . با توجه به اینکه رئیس سازمان سینمایی فردی با تجربه و البته از اعضای هیئت علمی دانشگاه هستند، انتظار و تصور ما استقبال و اهتمام ویژه ای در این خصوص بود که حداقل در این مورد برعکس شد.
در دنیا دانشگاه‌ها مأموریت دارند دانش نظری و پژوهش‌های بنیادین را به سمت کاربردی شدن هدایت کنند. دانشگاه ها علاوه بر پرورش نیروی متخصص می‌توانند نقش موتور محرک نوآوری را ایفا کنند و خوب البته تحقق این هدف ملزم به رابطه‌ای دوسویه میان دانشگاه و صنعت است. که در حوزه پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان علیرغم وجود سازمان سینمایی و بنیادهایی همچون بنیاد سینمایی فارابی، بنیاد ملی پویانمایی و انجمن های مختلف، تا کنون این مهم محقق نشده است و البته غم انگیز تر از آن، همه این بنیادها متمرکز در تهران و نیروهای خلاق در موضوع سیاستگذاری، مدیریت و آینده نگری در شهرهای دیگر نادیده گرفته شده اند.
۴. در این همایش چه محورهای علمی و پژوهشی مورد توجه قرار گرفته و چرا این محورها انتخاب شده‌اند؟
ما در این همایش تقریبا طیف وسیعی از موضوعات بین رشته ای را در محورهایی چون
«روایت پردازی در پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان »، «روان شناسی مخاطب کودک و نوجوان در پویانمایی و فیلم »، «اهمیت هویت ملی در تولیدات کودک »، «آموزش از طریق پویانمایی و فیلم »، «اقتباس ادبی در سینمای کودک و نوجوان»،«تحلیل تطبیقی پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان ایران و جهان»، «طراحی شخصیت و گرافیک بصری در پویانمایی کودک و نوجوان»،«نقش موسیقی و صدا در سینمای کودک و نوجوان »،« بهره گیری از ظرفیتهای بومی و قومی در تولیدات کودک و نوجوان»،« سیاست گذاری فرهنگی و هنری در سینمای کودک و نوجوان»، « آسیب شناسی پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان ایران، «اهمیت انضمامی ساختن آموزه های فلسفی -حکمی در سینمای کوک و نوجوان»، « فلسفه صدرایی و سینمای کودک و نوجوان»، « آینده نگری در پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان ایران»، «بررسی الگوهای تولید و توزیع موفق در پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان»
مد نظر داشته ایم که زمینه مشارکت بیشتر پژوهشگران بین رشته ای را در خصوص موضوع اصلی همایش فراهم کنیم. این محورها، هم به مسائل کلان و بنیادین مانند اقتباس، هویت ملی و بومی، حکمت و فلسفه و روان‌شناسی کودک می‌پردازند و هم عناصر فنی تولید مثل گرافیک بصری، موسیقی و صدا، و در عین حال جنبه‌های کلان سیاستگذاری و اقتصادی را نیز در بر می‌گیرند.
دلیل انتخاب این محورها در وهله اول فراهم آوردن بستر مشارکت پژوهشگران علوم انسانی و زمینه سازی برای پژوهش های بین رشته ای و در وهله دوم تغییر نگاه سطحی سیاستگذاران، پژوهشگران و مخاطبان به اثرات پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان بوده است.
۵. وضعیت فعلی ایران در عرصه پویانمایی کودک و نوجوان در مقایسه با کشورهای منطقه و جهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوب، ما در ایران از نظر نیروی انسانی خلاق و ظرفیتهای فرهنگی و هنری بسیار غنی هستیم و در سطح منطقه هم توانسته ایم اثر گذار باشیم و تولیدات ارزشمندی هم ارائه کنیم و به نظرم در سال های آینده ظرفیت های نیروی انسانی ما در این حوزه، رشد صعودی خواهد داشت با این حال، در مقایسه با کشورهای پیشرفته تر، چالش‌هایی در حوزه سخت افزاری و فناوری‌های نوین و به خصوص مدیریت و سرمایه‌گذاری پایدار در تولید و همچنین امکان حضور در بازارهای جهانی وجود دارد. اگر بتوانیم مدیریت عدالت محور، تمرکز زدایی (که یکی از آسیب های جدی به خصوص در حوزه پویانمایی و سینما را باعث شده) و سیاست‌های حمایتی مناسب شبکه‌سازی بین‌المللی و را دنبال کنیم، ایران می‌تواند جایگاه بالاتری در منطقه و حتی در سطح جهانی کسب کند.
۶. خروجی‌های مورد انتظار از این همایش چیست؟ آیا قرار است منجر به سیاستگذاری، شبکه‌سازی یا تولید مشترک شود؟
شاید بتوان گفت خروجی اصلی این همایش علاوه بر ارائه مقالات پژوهشی در حوزه پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان ، گفتمان سازی در این حوره از طریق برگزاری نشست های تخصصی و فراهم آوردن زمینه بحث و گفتگوی اساتید و پژوهشگران حوزه پویانمایی و فیلم با دانشجویان، فعالان عرصه پو یانمایی و سینمای کودک و نوجوان است که در کنار ارائه مقالات پژوهشی در این همایش و به نوعی است.
در خصوص مورد اول لازم به ذکر است علیرغم محدودیت زمانی در ارسال مقالات ( فراخوان این همایش در 10 خرداد ماه 1404 منتشر شد) و همچنین وقوع جنگ تحمیلی 12 روزه علیه کشورمان 74 نفر در سایت همایش ثیت نام کرده و 40 نفر موفق به تکمیل ثبت نام و ارسال مقاله شدند که از این میان 21 مقاله توسط کمیته علمی همایش برای سخنرانی پذیرش نهایی شد.
۷. مخاطبان اصلی این همایش چه کسانی هستند و چه برنامه‌ای برای اثرگذاری بر سیاستگذاران فرهنگی و تولیدکنندگان دارید؟
خوب به طور مشخص مخاطبان اصلی شامل پژوهشگران، دانشجویان، کارگردانان، تهیه‌کنندگان، سیاستگذاران فرهنگی و مدیران نهادهای هنری هستند.
اما در خصوص اثر گذاری بر سیاستگذاران فرهنگی و تولیدکنندگان به نظرم ما باید تلاش کنیم این همابش را به طور منظم و دقیق در سال های آینده برگزار کنیم تا به تدریج بتوانیم اهداف مورد نظر و انتظار از این همایش را عملی کنیم، اگر نگاه واقع بینانه داشته باشیم نیاید انتظار خیلی زیاد از این همایش در اولین دوره برگزاری اش ، داشته باشیم. به نظر من اگر بتوانیم به پژوهشگران این حوزه این اطمینان و اعتماد بدهیم که این همایش به عنوانی یک همایش تخصصی و تاثیر گذار تداوم خواهد داشت تاثیر گذاری آن در یک دوره میان مدت بسیار قابل توجه خواهد بود به نظرم اثر گذاری این همایش منوط به برگزاری منظم و تداوم آن خواهد بود که خروجی آن برای سیاستگذاران و تولید کنندگان این حوزه بسیار مفید خواد بود.
۸. آینده مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه پویانمایی و فیلم کودک و نوجوان را چگونه می‌بینید و چه پیشنهادهایی برای پژوهشگران جوان دارید؟
خوب به نظر من آینده این حوزه در گرو توجه سیاستگذاران و مدیرانی است که به آینده نگری در حوزه فرهنگ اعتقاد و دغدغه دارند، به نظرم ما در حال حاضر در این حوزه بسیار کم کاری و کم توجهی داشته ایم و نتوانستیم نگاه میان‌رشته‌ای را در این حوزه تبیین و توسعه دهیم. با توجه به پیشینه تاریخی، فرهنگی و هنری خودمان بی شک ترکیب سینما با تاریخ، حکمت و فلسفه ، روان‌شناسی، علوم تربیتی، جامعه‌شناسی، فناوری دیجیتال و حتی علوم شناختی و ... می‌تواند افق‌های تازه‌ای را نه تنها در پیش چشمان خودمان که در عرصه جهانی بگشاید. با توجه به اهمیت پویانمایی و فیلم پیشنهاد من به پژوهشگران جوان این است که صرفاً در مرزهای رشته خود باقی نمانند، بلکه به سراغ گفت‌وگو با علوم و موضوعات و ایجاد پیوند به موضوعات جدید بروند.
در پایان از همکارانمان در دانشکده هنرهای تجسمی و مسئولان دانشگاه هنر اصفهان و همچنین از جناب آقای دکتر کمال حیدری، معاون فرهنگی شهردار و رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان؛ و آقای سعید محمدی‌پناه، رئیس اداره هنری این سازمان و مدیر موزه هنرهای معاصر اصفهان، که امکان برگزاری این همایش را فراهم آوردند، کمال سپاسگزاری و قدرانی را دارم.
مجید فدائی
دبیر علمی همایش
